Numa mortuo, interregnum ut antea s

Numae mortuo, ad interregnum res rediit ut antea secutum est. Inde Tullus Hostilius rex creatus est. Hic ferocior etiam quam Romulus fuit. Quod civitas tenius otio videbatur, undique causas belli quaerebat. Bellum cum Albanis primum ortum est. Albani priores magno exercitu in agrum Romanum impetum fecerunt. Ibi Cluilius Albanus rex, moritur. Dictatorem Albani Mettium Fufetium creant. Ubi est ab Tullo petiit colloquium, rex Romanus non recusavit. Mettius Tullo sic locutus est: "Uterque populus se bellum gerere propter iniurias dicit. Cupido imperii duos cognatos vicinosque Re vera populus ad arma concitat. Sed potius metuere debemus Etruscos, qui, cum defessi confectique erimus, simul victorem ac victum aggredientur. Igitur Certamen de imperio paucorum proelio decernamus potius. "Tullus consilium probavit, quamquam magnam spem habebat victoria.
Forte in utroque exercitu erant trigemini fratres, nec aetate nec viribus dispares, Horatii et Curiatii. Hi Albani erant, Romani illi. Trigemini ad hanc pugnam delecti arma capiunt et in medium inter duas acies procedunt. Duo exercitus, erecti anxiique, in spectaculum animos intendunt. Signo dato, terni iuvenes concurrunt.
Primo congressu duo Romani tres Albani vulnerati et interfecti sunt. Eum qui fuit integer tres Curiatii circumsistere conati sunt. Cum iam Romanus paulum fugisset, atque respexit vidit Curiatios tres magnis intervallis sequentes. Subito constitit et in proximum Curiatium impetum facit; dum Albanus exercitus Curiatios obsecrant ut fratri auxilium ferant, Horatius eum interfecit; deinde victor secundum fratrem petit. Tum clamore magno Romani adiuvant militem suum et ille proelium conficere properat. Priusquam consecutus est tertius, Horatius alterum Curiatium conficit. Iamque singuli supererant, sed nec spe nec viribus pares; alter integer et superioribus victoriis erat ferox; alter defessus vulnere, animo fractus in certamen venit. Nec illud proelium fuit. Curiatium vix sustinentem arma Horatius caedit et iacentem spoliat.
Ad sepulturam inde suorum nequaquam paribus animis vertuntur Romani atque Albani, alteri victores alteri victi. Exercitus domos abducti sunt. Horatiorum soror, quae desponsa uni ex Curiatiis erat, agnovit inter spolia nuncupatis paludatus ab sponsi, quod ipsa confecerat. Solvit crines et multis cum lacrimis sponsum mortuum appellat. Frater, iratus propter maerorem sororis in victoria sua tantoque gaudio publico, gladio eam interfecit. Res ad populum relata est. Vehementer moti homines sunt in eo iudicio, Publio Horatio patre clamante filiam iure caesam esse. Sed admiratione magis virtutis quam iure causae iuvenum absolverunt.
Postea pestilentia gravis incidit in urbem, qua quoque rex affectus est. Hac calamitate fractus sacris postea animum dedit. Postremo, quia sacrum quoddam non rite fecerat -ita fama est- Tullus fulmine percussus cum domo conflagravit. Regnavit annos duos et triginta. [DCXLII p. X.]